มหาวรรคที่ 4

1. ปฐมวิหารสูตร

ว่าด้วยอนุปุพพวิหาร 9 ประการ

[236] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อนุปุพพวิหาร (ธรรมเป็น
เครื่องอยู่ตามลำดับ) 9 ประการนี้ 9 ประการเป็นไฉน คือ
ปฐมฌาน 1 ทุติยฌาน 1 ตติยฌาน 1 จตุตถฌาน 1 อากาสานัญ-
จายตนฌาน 1 วิญญาณัญจายตนฌาน 1 อากิญจัญญายตนฌาน 1
เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน 1 สัญญาเวทยิตนิโรธ 1 ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย อนุปุพพวิหาร 9 ประการนี้แล.
จบ ปฐมวิหารสูตรที่ 1

มหาวรรควารณนาที่ 4

อรรถกถาปฐมวิหารสูตรที่ 1

ปฐมวิหารสูตรที่ 1 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อนุปุพฺพวิหารา ได้วิหารธรรมอันควรเข้าถึงตามลำดับ
จบ อรรถกถาปฐมวิหารสูตรที่ 1

2. ทุติยวิหารสูตร

วิหารอนุปุพพวิหารสมบัติ 9 ประการ

[237] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงอนุปุพพวิหาร
สมาบัติ 9 ประการนี้ เธอทั้งหลายจงฟัง ฯลฯ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ก็อนุปุพพวิหารสมาบัติ 9 ประการเป็นไฉน เรากล่าวว่า กาม
ทั้งหลายย่อมดับในที่ใด และท่านเหล่าใดดับกามทั้งหลายได้แล้ว ๆ
อยู่ ในที่นั้น ท่านเหล่านั้นไม่มีความหิว ดับแล้ว ข้ามได้แล้ว ถึง
ฝั่งแล้ว ด้วยองค์ฌานนั้นเป็นแน่ ผู้ใดพึงถามอย่างนี้ว่า กามทั้งหลาย
ย่อมดับในที่ไหน และใครดับกามทั้งหลายได้แล้ว ๆ อยู่ เราไม่รู้ผู้นี้
เราไม่เห็นผู้นี้ เธอทั้งหลายพึงตอบผู้นั้นอย่างนี้ว่า ดูก่อนอาวุโส
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุ
ปฐมฌาน มีวิตกวิจาร มีปีติและสุขเกิดแก่วิเวกอยู่ กามทั้งหลาย
ย่อมดับในปฐมฌานนี้ และท่านเหล่านั้นดับกามได้แล้ว ๆ อยู่ ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย เธอไม่เป็นผู้โอ้อวดไม่มีมารยาเป็นแน่ พึงชื่นชม
ยินดีภาษิตว่า ดีแล้ว ดีแล้ว พึงนมัสการกระทำอัญชลีเข้าไป
นั่งใกล้.
เรากล่าวว่า วิตกและวิจารย่อมดับในที่ใด และท่านเหล่าใด
ดับวิตกวิจารได้แล้ว ๆ อยู่ในที่นั้น ท่านเหล่านั้นไม่มีความหิว ดับ
สนิทแล้ว ข้ามได้แล้ว ถึงฝั่งแล้ว ด้วยองค์ฌานนั้นเป็นแน่ ผู้ใด
พึงถามอย่างนี้ว่า วิตกและวิจารย่อมดับในที่ไหน และใครดับ